اثر هاله نوعی سوگیری شناختی است که در آن تصور کلی از یک فرد، بر احساس و تفکر دیگران در مورد ویژگی‌های خاص او تأثیر می‌گذارد. برای مثال، «او مهربان است!» بر درک سایر ویژگی‌های خاص تأثیر می‌گذارد («او همچنین باهوش است!»). برداشت‌ها از یک ویژگی واحد می‌تواند به جنبه‌های دیگر نیز سرایت کند(منبع).

چگونه یک ویژگی همه تصویر فرد را تغییر می دهد؟

یک ویژگی می‌تواند به دلیل پدیده روانشناختی به نام اثر هاله، کل تصویر یک فرد را تغییر دهد. این یک سوگیری شناختی است که در آن درک یک ویژگی مثبت یا منفی، افراد را به تعمیم و نسبت دادن سایر ویژگی‌های نامرتبط به آن فرد سوق می‌دهد.

به عنوان مثال، اگر کسی از نظر فیزیکی جذاب باشد، دیگران ممکن است فرض کنند که آن فرد باهوش، دوستانه یا شایسته است، حتی بدون شواهدی برای پشتیبانی از این ویژگی‌های اضافی. این اثر به عنوان یک میانبر ذهنی عمل می‌کند که قضاوت‌های اجتماعی را ساده می‌کند، اما می‌تواند منجر به برداشت‌های کلی مغرضانه یا نادرست شود.

اثر هاله به این دلیل عمل می‌کند که افراد تمایل دارند بر اساس اطلاعات محدود، قضاوت‌های سریعی انجام دهند تا ارزیابی‌های پیچیده اجتماعی را ساده کنند. این سوگیری نه تنها بر ادراکات شخصی، بلکه بر تصمیمات در زمینه‌هایی مانند استخدام، بازاریابی و روابط بین فردی نیز تأثیر می‌گذارد، جایی که یک ویژگی برجسته، کل دیدگاه یک فرد یا برند را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اثر هاله یک سوگیری شناختی است که در آن تصور مثبت از یک شخص، شرکت، برند یا محصول در یک زمینه، بر نظر یا قضاوت کلی فرد در مورد سایر ویژگی‌های نامرتبط او تأثیر می‌گذارد.

این اصطلاح توسط روانشناس ادوارد تورندایک، با الهام از مفهوم مذهبی هاله دور سر قدیسان که نماد تقدس است، ابداع شد و نشان‌دهنده‌ی گسترش ادراک مثبت به همه ویژگی‌ها است. اثر هاله می‌تواند به صورت ناخودآگاه عمل کند و بر محیط‌های مختلفی مانند ارزیابی‌های محل کار، تصمیمات استخدام، قضاوت‌های قانونی و تعاملات اجتماعی روزمره تأثیر بگذارد. همتای منفی آن، اثر شاخ است که در آن یک ویژگی منفی منجر به یک نظر نامطلوب کلی می‌شود(منبع).

مکانیسم دفاعی پیش بینی | تعریف مکانیسم پیش بینی و ارتباط آن با اضطراب

در اصل، اثر هاله به این معنی است که یک ویژگی تحسین‌شده یا منفور، «هاله»‌ای ایجاد می‌کند که نحوه‌ی دیده شدن سایر ویژگی‌ها را تغییر می‌دهد، که اغلب ارزیابی عینی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و منجر به تصویری از فرد می‌شود که ممکن است از واقعیت دور باشد(منبع)(منبع)(منبع)

مثال های اثر هاله ای در محیط کار و زندگی شخصی

• تعمیم مهارت‌ها: وقتی یک همکار در یک زمینه عالی عمل می‌کند، دیگران فرض می‌کنند که او در زمینه‌های نامرتبط نیز عملکرد خوبی دارد. این می‌تواند منجر به نادیده گرفتن همکاران شایسته‌تر در سایر وظایف شود.
• سوگیری جذابیت: کارمندان جذاب از نظر فیزیکی اغلب به طور ناخودآگاه با ویژگی‌های مثبتی مانند هوش و رهبری، صرف نظر از توانایی واقعی، نسبت داده می‌شوند.
• تأکید بر ویژگی‌های مثبت: یک کارمند دوستانه یا دوست‌داشتنی ممکن است صرفاً بر اساس شخصیتش و نه بر اساس عملکرد شغلی‌اش، شایسته‌تر یا سخت‌کوش‌تر قضاوت شود.
• تأثیر جایگاه: فرض می‌شود کارمندانی که پیشینه معتبر یا جایگاه بالایی دارند، ویژگی‌های مثبت دیگری (مانند هوش یا اخلاق کاری قوی) نیز دارند که منجر به پارتی‌بازی و فرصت‌های بیشتر می‌شود.
• استخدام: کاندیداهای توصیه‌شده توسط منابع معتبر ممکن است به‌طور نامتناسبی نسبت به دیگران ترجیح داده شوند و تصمیمات استخدام را منحرف کنند.
• انتصاب‌ها و ارتقاها: به کارمندانی که در یک وظیفه عملکرد خوبی دارند، ممکن است به دلیل اثر هاله، وظایف یا ارتقاهای نامرتبط داده شود، حتی اگر برای آنها مناسب نباشد.
• بررسی عملکرد: یک پروژه یا لحظه عالی می‌تواند رتبه‌بندی یک کارمند را در دسته‌های مختلف ارزیابی افزایش دهد و بازخورد را کمتر دقیق کند.
• مدیریت روزانه: مدیران ممکن است به کارمندان “ستاره” خاصی برای فرصت‌های رشد و بازخورد اعتماد کنند یا آنها را ترجیح دهند، در حالی که کارمندان باثبات‌تر اما ساکت‌تر نادیده گرفته می‌شوند.
• رفتار شاد: نگرش مثبت و شاد یک کارمند ممکن است باعث شود سرپرستان عملکرد او را صرف نظر از نتایج واقعی، مطلوب‌تر ارزیابی کنند.

10 مهارت های ارتباطی در محیط کار که باید بدانید

این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه اثر هاله در محیط کار می‌تواند باعث ایجاد برداشت‌های تحریف‌شده‌ای شود که بر استخدام، ارزیابی عملکرد، واگذاری وظایف، ارتقاها و پویایی تیم تأثیر می‌گذارد و اغلب بر اساس یک ویژگی یا برداشت مثبت واحد به جای ارزیابی عینی، افراد خاصی را ترجیح می‌دهند(منبع)(منبع)(منبع)(منبع).

منبع : اثر هاله‌ای؛ وقتی ظاهر و جذابیت ذهن ما را فریب می‌دهد